Przygotowania i realizacja tego projektu trwają już prawie drugi rok, a są odpowiedzą na zgłaszane potrzeby słuchaczy Praskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w sprawie aktualizacji oferowanych zajęć dydaktycznych, wycieczek fakultatywnych, dających możliwość aktualizacji wiedzy o świcie współczesnym, także w zakresie międzykulturowym, realizującym cele horyzontalne EU dla edukacji dorosłych i seniorów, również z obszarze istotności ekologii w życiu codziennym. Dzięki akceptacji naszego pomysłu na tematykę projektową, Rektor Uniwersytetu w Presovie, Magnificencja Dr. h.c. prof. Peter Kónya, PhDr, wyraził zgodę na nawiązanie współpracy naszej grupy projektowej
w celu przygotowania programu szkolenia dostosowanego do wymagań i zainteresowań słuchaczy naszych uniwersytetów trzeciego wieku, gdyż od samego początku, były planowane zajęcia wspólne grup polsko – słowackich.
Dzień 1. Poniedziałek
Powitanie uczestników szkolenia podczas mobilności seniorów z UIIIW MANS w ramach projektu EU w akcji Erasmus+ Edukacja dorosłych. Wykład inauguracyjny na temat znaczenia ekologii we współczesnym świecie oraz sposobów na wygłosił Prorektor Prof. Ing. Peter Adamišin, PhD, który przypomniał także o ekonomicznych wymiarach postaw pro ekologicznych w życiu codziennym seniorów.
Podczas wykładów i praktyk towarzyszyła nam zawsze pani dyrektor UTW w Presovie oraz spora grupa słowackich seniorów wraz z towarzyszącymi wykładowcami i tłumaczem. Pierwszego dnia zajęć, wykład specjalistyczny dotyczył pszczół i miodu jako niezbędnego składnika zdrowego ekosystemu na świecie. Warsztaty praktyczne obywały się oczywiście w pasiekach na terenie ogrodów uniwersyteckich w Presovie.
Również pierwszego dnia, w ramach praktycznych zajęć przyrodniczych dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku, poświęciliśmy czas pszczołom i ich nieocenionej roli w ekosystemie. Spotkanie rozpoczęło się od wykładu teoretycznego z prezentacją multimedialną, podczas której uczestnicy poznali na przykład różne gatunkami pszczół, oraz ich ekosystem z osami, trzmielami czy szerszeniami. Doświadczony wykładowca i pszczelarz, Mgr. Stanislav Kowalski, omówił nie tylko różnice w ich wyglądzie, ale też zachowania, pożyteczność (lub jej brak) i miejsce każdego z nich w środowisku naturalnym, tym samym w niezwykle ciekawy sposób powiedział o wyjątkowej roli pszczół – bez których codziennej pracy, życie na Ziemi, w tym i ludzkie, byłoby prawie niemożliwe.
Następnie przyszedł czas na praktykę – wizyta w pasiece dostarczyła niezapomnianych wrażeń. Seniorzy mieli okazję założyć ochronne stroje, podejść do uli i z bliska przyjrzeć się pracy pszczół. Wszystko to było możliwe po wcześniejszym wykorzystaniu mieszanki wody oraz olejku goździkowego, który odstrasza różne latające owady. Dużym zainteresowaniem cieszyła się degustacja miodu prosto z plastra, a także możliwość spróbowania tradycyjnych produktów regionalnych pszczelarzy słowackich. Zajęcia odbyły się przy pięknej pogodzie, w atmosferze niezwykłej ciekawości, radości i uśmiechu ze zdobywania słodyczy nauki.
Dzień 2. Wtorek
Drugi dzień projektu zakładał poprawę wzajemnej komunikacji poprzez lepsze poznanie języka, kultury i historii pograniczna polsko – słowackiego. Specjalnie dla naszego projektu zespół doświadczonych naukowców i dydaktyków współpracujących z UTW z Presova, przygotował program szkolenia z zakresu ekologii w kontekście relacji polsko – słowackich. Podczas tych zajęć grupy seniorów z Polski i Słowacji, z pasją i entuzjazmem odkrywali tajniki języka polskiego i słowackiego
Niezwykle sympatyczna prowadząca, prof. Mgr. Marta Vojteková, PhD., która tego dnia prowadziła z nami zajęcia, rozpoczęła wykład od absolutnych podstaw – wymowy liter, które w języku słowackim potrafią niejednego zaskoczyć. Ćwiczyliśmy, powtarzaliśmy, litera po literze, głoska po głosce.. słuchacze stopniowo nabierali jednak pewności siebie, a proste prasłowiańskie słowa jak dom, voda, czy krásny deň zaczęły brzmieć coraz pewniej i wyraźniej.
Prawdziwą atrakcją zajęć praktycznych były jednak ludowe piosenki – śpiewane wspólnie, z nutką nostalgii i sporą dawką radości. Znane słowackie melodie nie tylko ułatwiały naukę, ale też scalały nasze grupy seniorów. Śpiewając, nikt nie zwracał uwagi na drobne pomyłki – najważniejsza była energia, rytm i radość płynąca z muzyki.
Na takich zajęciach nie mogło zabraknąć również językowych „pułapek” – słów, które w języku polskim i słowackim brzmią podobnie, ale znaczą zupełnie co innego. Okazało się, że słowacki balvan to głaz, čerstvý chlieb to wcale nie „czerstwy chleb”, ale świeżo upieczony bochenek, natomiast ísť to nasze polskie jechać – odkrycia nie tylko bawiły, ale i uczyły – bo język to nie tylko słowa, ale też kultura i kontekst.
Drugim tematem wiodącym w drugim dniu szkolenia, był wykład Mgr. Anton Fogaš, PhD, na temat turystyki wiejskiej na pograniczu polsko-słowackim. Badany obszar obejmuje 13. tys. km kw. i jest zamieszkany przez 1,2 mln osób. Ekologiczna turystyka wiejska, w polskim nazewnictwie – agroturystyka, ma z założenia charakter proekologiczny, ponieważ umożliwia kontakt z nieskażonym środowiskiem, zwierzętami domowymi czy też korzystanie ze szlaków rowerowych i pieszych. Poruszono szereg tematów, takich jak: walory przyrodnicze obszarów przygranicznych, źródła wód mineralnych, zaprezentowano narodowe zabytki techniki na szlakach edukacyjnych pogranicza słowackiego oraz szlaki turystyczno-kulturowe i ekomuzea pogranicza polskiego.
Tego dnia popołudni, w czasie wolnym, uczestnicy postanowili zorganizować wspólną polsko – słowacką wycieczkę fakultatywną do pobliskich Koszyc, w celu lepszego poznania lokalnych atrakcji turystycznych, ale także poznać smaki lokalnych produktów ekologicznych, oferowanych w licznych sklepikach i straganach wokół koszyckiej starówki wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Dzień 3. Środa
Ruch na świeżym powietrzu to zdrowie – trzeci dzień projektu to dzień z nordic walking w Instytucie Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Presovskiego. Tym razem więc słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku spędzili dzień na aktywności fizycznej, ucząc się jednej
z najzdrowszych i najbardziej dostępnych form ruchu.
Zajęcia z poprawy kondycji fizycznej i samopoczucia, poprowadziła znakomita i pełna pasji pani trener Mgr. Beáta Ružbarská, PhD., która już od pierwszych chwil porwała grupę swoim profesjonalizmem i pozytywną energią. Dzięki jej zaangażowaniu nawet ci, którzy po raz pierwszy trzymali kijki w dłoniach, czuli się pewnie i zmotywowani do działania. To sportowe chodzenie z kijkami, które aktywuje 90 proc. mięśni, co znacznie wzmacnia naszą kondycję. Seniorzy dowiedzieli się wiec, jak prawidłowo chodzić z kijkami – zapamiętali że należy się nimi odpychać, a nie podpierać. Dopiero jednak praktyczne zajęcia, przeprowadzone po wykładzie na terenie uniwersyteckiego campusu pozwoliły zorientować się, w jaki sposób prawidłowo dobrać kijki, przygotować się kondycyjnie do wymarszu i zająć prawidłową postawę w czasie spaceru.
Część teoretyczna rozpoczęła się od omówienia podstaw – czym jest nordic walking, jak prawidłowo się do niego przygotować i dlaczego warto wprowadzić go do codziennej rutyny. Słuchacze z zainteresowaniem dowiadywali się o technice marszu, odpowiednim ułożeniu ciała oraz znaczeniu prawidłowej postawy. Nie zabrakło także ciekawostek anatomicznych – zaprezentowano, które partie mięśni są aktywowane podczas poprawnie wykonywanego marszu z kijkami. Wielu uczestników z niedowierzaniem odkrywało, jak kompleksowa i wymagająca może być ta – z pozoru – prosta forma aktywności, poprawiającej ogólną wydolność każdego człowieka.
Następnie przyszedł czas na praktykę. Słuchacze UTW wyszli na teren zielony kampusu, gdzie – po krótkiej, ale energicznej rozgrzewce – ruszyli na wspólny spacer. Kijki poszły w ruch, a z każdym krokiem rosła nie tylko pewność siebie, ale też zadowolenie z aktywności na świeżym powietrzu. Rozgrzewka i marsz przebiegał więc w świetnej atmosferze – nie brakowało polsko słowackich żartów, rozmów i wzajemnej motywacji. Dla wielu był to pierwszy kontakt z nordic walkingiem, ale z pewnością nie ostatni. Jak podkreślali sami słuchacze – szybko zrozumieli, że taka forma ruchu to nie tylko sposób na zdrowie, ale również okazja do integracji, wspólnego spędzania czasu i dobrej zabawy. Ten dzień był dowodem na to, że ruch naprawdę nie zna wieku, a chęć do nauki i dbania o siebie może być równie silna na każdym etapie życia.
Tego dnia popołudniowe warsztaty ekologiczne odbywały się na terenie Muzeum Kopalni Soli w Presovie. Nasi słuchacze zapoznali się z historycznymi informacjami na temat metod wydobycia i obróbki soli w tej kopalni w przeszłości, oraz negatywnych skutków odczuwanych do dzisiaj przez lokalne środowisko naturalne, ale także mieszkańców okolicznych terenów, na których w przeszłości, masowo w sposób przemysłowy, w ponad 170 szybach i odwiertach wydobywano wody solankowe, które następnie osuszano i po oczyszczeniu sprzedawano na rynki całej Europy środkowej.
Obecnie jest to zatem atrakcja turystyczna, ale też ostrzeżenie przez bezmyślną gospodarką wydobywczą, dewastującą środowisko naturalne na wiele setek lat.
Dzień 4. Czwartek
Czwarty dzień kursu to dzień pełen wiedzy o aromaterapii – słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku przeżyli więc wyjątkowy dzień – pełen zapachów wiedzy i praktycznych doświadczeń.
Zajęcia, które odbyły się w ramach spotkań edukacyjnych, poświęcone były fascynującemu światu olejków eterycznych – ich właściwościom, zastosowaniom oraz tajnikom pozyskiwania. Część teoretyczna rozpoczęła się od pasjonującego wykładu, podczas którego prowadzący przeniósł słuchaczy w świat języka roślin. Jak się okazało, olejki eteryczne to nie tylko przyjemne zapachy – to naturalna forma komunikacji roślin z otoczeniem. W niezwykle obrazowy sposób ukazano ile tysięcy płatków, liści, łodyg czy kory potrzeba, by uzyskać zaledwie kilka kropel czystego olejku. Ta wiedza wzbudziła szacunek do roślinnych darów i uświadomiła, jak cenny jest każdy mililitr naturalnego ekstraktu.
Słuchacze z dużym zainteresowaniem wysłuchali RNDr. Beáta Baranová, PhD., która wspominała, że olejki eteryczne pełnią różnorodne funkcje – mogą działać odstraszająco na owady, wspomagać leczenie przeziębień, poprawiać nastrój czy wspierać relaksację. Ważnym elementem wykładu była też porównanie wykorzystania kominków zapachowych oraz dyfuzorów. Jak podkreślono – w tych pierwszych podgrzewanie olejków powoduje ich degradację. Najlepszym i najbezpieczniejszym sposobem stosowania olejków są dyfuzory ultradźwiękowe, które nie zmieniają struktury tych darów natury i pozwalają czerpać z nich pełnię korzyści.
Po części teoretycznej przyszedł czas na praktykę – i tu emocji nie brakowało! Uczestnicy mieli okazję z bliska poznać zapachy różnych olejków – od klasycznej lawendy i mięty, po bardziej egzotyczne nuty drzewa różanego czy anyżu. Przygotowano również stanowiska z suszonymi roślinami i ziołami, które można było oglądać, wąchać i dotykać. Spotkanie zakończyło się wspólna refleksją nad jakością olejków eterycznych dostępnych w sprzedaży sklepowej czy Internecie. Prowadząca zajęcia uczuliła dodatkowo słuchaczy na to, jak ważne jest, by wybierać produkty czyste, naturalne, wolne od syntetycznych dodatków – tylko wtedy aromaterapia może być skuteczna i bezpieczna.
To był dzień pełen niezwykłych doznań, który połączył naukę z przyjemnością. Słuchacze UTW opuścili warsztaty nie tylko bogatsi w wiedzę, ale i zainspirowani do wprowadzenia aromaterapii do codziennego życia – z szacunkiem do natury i świadomością jej mocy.
Popołudniu, w czasie wolnym od szkoleń programowych, zespół nasz zorganizował w ramach wycieczki fakultatywnej, wyjazd do niedalekich Bardejovskich Kupeli. Sanatorium to była bardzo znane i cenione, szczególnie w okresie międzywojennym, gdy odwiedzali to miejsce między innymi członkowie rodzin cesarskich Austro-Węgier i carskiej Rosji.
Obecnie miasteczko Bardejov jest również lokalną atrakcją turystyczną, wpisaną także na listę UNESCO, bardzo silnie związanym ze zdrowym trybem życia, wodami leczniczymi, świeżym powietrzem i mikroklimatem uzdrowiskowym. Wszyscy uczestnicy szkolenia ochoczo korzystali więc z dostępnych tam zdrowotnych atrakcji dla kuracjuszy.
Dzień 5. Piątek
W ostatni dzień szkolenia słuchacze wraz w towarzyszącymi nam słowackimi partnerami, braliśmy udział w spotkaniu z Konsulem Honorowym RP w Presovie, Ekscelencją Janem Hudacky’m, który poinformował nas o zakresach pracy i wsparcia jakiego udziela Polakom na Słowacji. Konsul przedstawił też perspektywę Parlamentu EU w spawie ekologii oraz zarysował mocne i słabe strony tego pomysłu, zwłaszcza krytykując rozwiązania nie mające realnych szans na budżetowanie niestabilnych źródeł energii odnawialnych. Uczestnicy spotkanie mogli wymieniać swoje uwagi i żywo dyskutować te kwestie, które dla nasz wszystkich są tak aktualne i potrzebne.
Następnie słuchacze udali na się na kolejne szkolenie praktyczne na Uniwersytet Preszowski, tym razem tematyką była związana z uprawą ziół i roślin leczniczych połączonego z degustacją herbat i naparów. Po spotkaniu szkoleniowym z doc. Ing. Jozef Fejér, PhD., wręczono uczestnikom certyfikaty oraz okolicznościowe upominki i gadżety edukacyjne, zachęcające do dalszego praktykowania zasad ekologii w życiu codziennym. Po emocjonalnych pożegnaniach grupa przygotowała się do drogi powrotnej i po smacznym i dietetycznym obiedzie wszyscy wyruszyli w drogę powrotną do Warszawy.